کنجاله زیتون که در فارسی به نامهای تفاله زیتون یا پومیس زیتون نیز شناخته میشود، عبارت است از مواد جامد و نیمهجامدی که پس از استخراج اولیه روغن زیتون از میوه زیتون باقی میماند. با ما در لادرفت همراه باشيد تا بيشتر با كنجاله زيتون آشنا شويم.
کنجاله زیتون (پس از استخراج روغن نهایی) به دلیل ترکیب منحصر به فرد خود، کاربردهای گستردهای در صنایع مختلف دارد:
کنجاله زیتون، منبع خوبی از انرژی و فیبر برای نشخوارکنندگان (گاو، گوسفند) است.
میزان بالای پلیفنولها در آن میتواند به بهبود سلامت روده دام کمک کند.
نکته: کنجاله باید پس از فرآوری و تنظیم رطوبت، به جیره غذایی اضافه شود.
نشخوارکنندگان (گاو، گوسفند، بز)
نشخوارکنندگان به دلیل داشتن شکمبه و میکروارگانیسمهای خاص، توانایی بیشتری در هضم فیبر بالا (مانند هسته زیتون) دارند. کنجاله زیتون میتواند بخشی از علوفه خشن جیره آنها را تأمین کند.
میزان مصرف: معمولاً میتوان تا ۱۵ تا ۲۵ درصد از جیره غذایی علوفهای این حیوانات را با کنجاله زیتون خشک و فرآوریشده جایگزین کرد، بدون اینکه تأثیر منفی بر تولید شیر یا رشد بگذارد.
تک معدهایها (طیور، خوک)
سیستم گوارشی این حیوانات برای هضم فیبر بالا مناسب نیست.
طیور (مرغ): استفاده از کنجاله زیتون در جیره طیور به دلیل فیبر بسیار بالا و احتمالاً مواد تلخ، باید بسیار محدود باشد. معمولاً تنها مقادیر کم و کنترلشده (زیر ۵ درصد) و پس از حذف هسته و تصفیه به جیره اضافه میشود. استفاده از کنجاله در جیره طیور بیشتر برای پرندههای مادر یا تخمگذار (که نیاز فیبری بیشتری دارند) انجام میشود.
بخش هسته زیتون پس از خشک شدن، به دلیل داشتن ارزش حرارتی بالا و محتوای روغن، به عنوان یک سوخت زیستی جامد بسیار کارآمد استفاده میشود. این سوخت به صورت مستقیم یا به شکل پلت در دیگهای بخار صنعتی، کورهها و سیستمهای گرمایشی خانگی استفاده میشود.
کنجاله زیتون سرشار از مواد آلی و معدنی است.
با فرآیند کمپوستسازی، میتوان آن را به یک کود آلی با کیفیت بالا تبدیل کرد که باعث بهبود ساختار و حاصلخیزی خاک میشود.
ساختار فیبری کنجاله باعث میشود بتوان از آن به عنوان یک جاذب طبیعی و ارزان برای حذف آلایندههای آلی و فلزات سنگین از پسابهای صنعتی و آب استفاده کرد.
صنعت دارویی و غذایی از کنجاله به عنوان منبع استخراج پلیفنولها (مانند هیدروکسیتیروزول) که آنتیاکسیدانهای قوی هستند، استفاده میکنند.
ترکیب شیمیایی کنجاله زیتون به شدت به روش استخراج اولیه، نوع زیتون و میزان رطوبت آن بستگی دارد، اما به طور کلی شامل اجزای زیر است:
کنجاله زیتون هنوز حاوی مقداری روغن باقیمانده است که معمولاً بین ۲ تا ۹ درصد از وزن خشک آن را تشکیل میدهد. این بخش، منبع استخراج روغن کنجاله زیتون است.
کنجاله زیتون تازه (تر) دارای رطوبت بالایی است که ممکن است به ۴۰ تا ۶۰ درصد برسد و برای نگهداری یا فرآوری باید کاهش یابد.
بخش عمدهای از کنجاله را مواد فیبری تشکیل میدهد که بین ۲۰ تا ۴۰ درصد است. این فیبر شامل هستههای سنگی زیتون است که منبع انرژی در جیره غذایی دام به شمار میآید.
محتوای پروتئین خام کنجاله معمولاً بین ۵ تا ۱۰ درصد است و منبعی از نیتروژن برای خوراک دام یا کود محسوب میشود.
مواد معدنی شامل پتاسیم، کلسیم و منیزیم در بخش خاکستر کنجاله حضور دارند که حدود ۳ تا ۶ درصد است.
کنجاله زیتون همچنان حاوی مقادیر قابل توجهی از آنتیاکسیدانهای قوی به نام پلیفنولها است که خواص سلامتی و کاربردهای صنعتی دارند.
کنجاله زیتون اولیه (کنجاله تر) مستقیماً قابل استفاده نیست و باید فرآوری شود. هدف اصلی این فرآیند، استخراج روغن باقیمانده است:
ابتدا کنجاله تر را در خشککنهای دوار خشک میکنند تا رطوبت آن به حدود 8%−10% کاهش یابد. این کار باعث جلوگیری از کپکزدگی و آمادهسازی برای استخراج حلال میشود.
در برخی کارخانهها، هستههای سنگی زیتون (به دلیل ارزش سوختی بالا) از پالپ جدا میشوند.
روغن باقیمانده در کنجاله (به نام روغن پومیس خام) معمولاً با استفاده از یک حلال شیمیایی مانند هگزان استخراج میشود. پس از استخراج، حلال از روغن جدا میشود.
روغن پومیس خام به دلیل استفاده از حلال و کیفیت پایینتر از روغن بکر، باید تحت فرآیندهای تصفیه شدید (خنثیسازی، رنگزدایی، و بوگیری) قرار گیرد تا به محصول نهایی به نام روغن کنجاله زیتون تصفیهشده (Refined Olive Pomace Oil) تبدیل شود.
کارخانه اعلا روغن سپاهان با نام تجاری لادر به مدیریت جناب آقای سعید اعلائی پیشگام در عرصه تولید انواع پورها و روغن های صنعتی، دامی و طیوری است. از جمله تولیدات لادرفت می توان به کنجاله هسته خرما، گندم دامی، پودر چربی ایرانی، روغن ماهی در خوراک دام و طیور، مواد اولیه برای تولیدخوراک دام پرواری و شیری، خوراک دام آماده و… اشاره کرد.
کنجاله زیتون، فراتر از یک تفاله ساده، یک ماده خام چندکاره است که نقش حیاتی در تکمیل چرخه اقتصادی و زیستمحیطی صنعت زیتون دارد. از خوراک دام و تولید انرژی گرفته تا منبعی برای ترکیبات زیست فعال، کنجاله زیتون یک نمونه بارز از ارزش نهفته در محصولات جانبی کشاورزی است. برای استعلام قیمت و مشاوره با کارشناسان لادرفت در تماس باشید. از این که این مقاله را تا انتها مطالعه فرمودید از شما سپاسگزاریم.
