ذرت علوفهای (Fodder Corn) یکی از مهمترین و پرکاربردترین محصولات کشاورزی است که بهطور عمده برای تغذیه دامها، بهویژه حیوانات نشخوارکننده مانند گاو، گوسفند، و بز کشت میشود. در واقع، ذرت علوفهای شامل تمام قسمتهای گیاه ذرت (ساقه، برگها، و بلالهای نرسیده یا رسیده) است که معمولاً به صورت کامل و خرد شده برای تهیه سیلاژ (Silage) استفاده میشود. سیلاژ ذرت، علوفهای تخمیر شده و فشرده است که قابلیت نگهداری طولانیمدت را دارد و یک منبع غذایی عالی برای دامها به شمار میرود. در ادامه این مقاله از لادرفت بیشتر در مورد ذرت علوفه ای صحبت می کنیم.
سیلو کردن یک روش باستانی برای نگهداری علوفه در شرایط بیهوازی (بدون اکسیژن) است که منجر به تخمیر اسیدی قندهای محلول در علوفه توسط باکتریهای لاکتیک میشود. این فرآیند باعث کاهش pH محصول و تولید اسید لاکتیک شده و از فساد علوفه جلوگیری میکند. سیلاژ ذرت، که از کل گیاه ذرت در مرحله مناسب رطوبت و رسیدگی (اغلب با دانههای کافی) تهیه میشود، یکی از مهمترین و باکیفیتترین منابع علوفهای در صنعت دامپروری جهان، به ویژه برای گاوهای شیری و پرواری است.
مراحل تهیه سیلاژ ذرت به دو مرحله اصلی کاشت و برداشت تقسیم می شود.
درست است، موفقیت در تولید ذرت علوفهای با کیفیت، به اجرای صحیح و دقیق مراحل کاشت و داشت بستگی دارد. در اینجا مراحل اصلی کاشت ذرت علوفهای به صورت گام به گام توضیح داده شده است:
سیلاژ ذرت علوفهای یک فرآیند تخمیری کنترلشده است که اجازه میدهد مواد مغذی در طولانیمدت حفظ شوند و به موارد زیر تقسیم می شود:
مهمترین مرحله است. بهترین زمان برای برداشت ذرت علوفهای، زمانی است که رطوبت کل گیاه حدود ۶۵ تا ۷۰ درصد باشد و دانهها به مرحله خمیری سخت تا ظهور خط شیر رسیده باشند. برداشت خیلی زود (رطوبت بالا) منجر به هدر رفتن مواد مغذی و تخمیر نامطلوب میشود. برداشت خیلی دیر (رطوبت پایین) کوبیدن و فشردهسازی را دشوار میکند.
کل گیاه توسط دستگاههای مخصوص (مثل هاروستر یا سیکلو مولچ) خرد میشود. اندازه خرد شدن باید حدود ۱ تا ۲.۵ سانتیمتر باشد تا هم فشردهسازی بهتر انجام شود و هم دام بتواند آن را بهراحتی مصرف کند.
علوفههای خرد شده باید فوراً به محل ذخیرهسازی (سیلو) منتقل شوند. فشردهسازی (کوبیدن) کامل علوفه توسط تراکتور یا غلطک بسیار حیاتی است. این کار برای خارج کردن کامل اکسیژن از توده علوفه انجام میشود.
پس از فشردهسازی، سیلو باید سریعاً و بهطور کامل با نایلونهای ضخیم و باکیفیت پوشانده و کاملاً عایقبندی شود تا اکسیژن از محیط خارج بماند. این مرحله آغاز فرآیند تخمیر بیهوازی است.
در شرایط بیهوازی، باکتریهای مفید (به ویژه باکتریهای تولیدکننده اسید لاکتیک) شروع به مصرف قندهای موجود در ذرت کرده و اسید لاکتیک تولید میکنند. اسید لاکتیک به سرعت pH سیلاژ را به حدود ۴ یا کمتر کاهش میدهد. این محیط اسیدی مانع رشد کپکها و باکتریهای مضر شده و علوفه را حفظ میکند. سیلاژ آماده معمولاً پس از ۳ تا ۶ هفته قابل مصرف است.
سیلاژ ذرت به دلیل داشتن مقادیر قابل توجهی کربوهیدراتهای محلول و نشاسته (موجود در دانه) منبع بسیار غنی از انرژی برای دام است و به عنوان جزئی اصلی در جیره غذایی نشخوارکنندگان به کار میرود. از جمله مزایای این محصول عبارت اند از:
سطح بالای نشاسته در دانه ذرت، انرژی فراوانی برای نگهداری و تولید (شیر و گوشت) فراهم میکند. یک سیلاژ ذرت باکیفیت میتواند بخش عمدهای از انرژی مورد نیاز گاو شیری را تأمین کند.
دامها (به ویژه گاوها) سیلاژ ذرت را با اشتها و رغبت بالا مصرف میکنند که این امر به افزایش مصرف ماده خشک و عملکرد تولیدی گله کمک میکند.
در مقایسه با علوفه خشک، سیلو کردن تلفات کمتری دارد. سیلاژهای باکیفیت و بهخصوص سیلاژهای بستهبندی شده، به دلیل کنترل دقیق فرآیند تخمیر و شرایط بیهوازی، ضایعات کمتری داشته و بهداشتیتر هستند (فاقد کپک و قارچ).
این روش امکان ذخیرهسازی علوفه برای استفاده در طول سال، به ویژه در دورههای کمبود علوفه تازه یا شرایط نامساعد جوی را فراهم میکند.
مصرف سیلاژ ذرت به طور مستقیم با افزایش تولید شیر در گاوهای شیری و بهبود عملکرد پرواربندی در گاوهای گوشتی مرتبط است.
به بهبود عملکرد دستگاه گوارش دام کمک میکند.
اگرچه کاربرد اصلی سیلاژ ذرت در تغذیه نشخوارکنندگان است، اما در برخی تحقیقات، استفاده از علوفههای سیلو شده به عنوان جزئی از جیره طیور نیز مطرح شده است. با این حال، به دلیل نیاز طیور به جیره پرانرژیتر و کمفیبر و همچنین ساختار گوارشی متفاوت آنها، ذرت علوفهای (سیلاژ) به طور معمول جزء اصلی خوراک طیور نیست و بیشتر از دانه ذرت و کنسانترههای مخصوص استفاده میشود.
ذرت به دو منظور اصلی کشت میشود:
هدف اصلی تولید دانه (بلال خشک) برای مصرف انسان یا خوراک طیور است. تراکم بوتهها در هکتار کمتر است تا دانهها فضای کافی برای رشد و پر شدن داشته باشند.
هدف اصلی تولید بیشترین حجم از ماده سبز و ساقه با کیفیت است. برداشت زمانی انجام میشود که کل گیاه (ساقه، برگ و دانه) در مرحله مناسب بلوغ علوفهای باشد (معمولاً زمانی که دانهها به مرحله خمیری رسیدهاند). تراکم بوتهها در هکتار بیشتر است.
کیفیت سیلاژ ارتباط مستقیم با دو شرط اساسی دارد: رطوبت مناسب (درصد ماده خشک) در زمان برداشت و ایجاد شرایط بیهوازی کامل. سیلاژ باید به رنگ سبز زیتونی و دارای بوی سرکه (اسید لاکتیک) باشد. وجود آمونیاک، کپکزدگی، یا بوی اسید بوتیریک نشاندهنده تخمیر معیوب و کاهش کیفیت است.
شرکتهایی مانند شرکت اعلا روغن سپاهان، جزو فعالان و پیشگامان صنعت خوراک دام و طیور در ایران هستند. این شرکتها با تمرکز بر نیازهای تغذیهای دامپروری کشور و با استفاده از پشتوانههای علمی و تیمهای متخصص، به تولید انواع محصولات خوراک دام و طیور میپردازند. شرکت اعلا روغن سپاهان با نام تجاری لادر به مدیریت آقای سعید اعلائی علاوه بر تولید مکملهای ویتامینه و معدنی، کنسانترهها و دان کامل، دارای آزمایشگاههای تخصصی آکرودیته است که در جهت بهبود کیفیت تغذیه و آنالیز دقیق خوراکها (از جمله آنالیز ماده خشک سیلاژ ذرت) فعالیت میکنند. این شرکت با ارائه محصولات باکیفیت، نقش مهمی در افزایش بهرهوری و ارتقاء ارزش اقتصادی صنعت دامپروری دارند. لادرفت علاوه بر ذرت علوفه ای محصولاتی مثل سویا دامی و هیدروژنه و روغن آفتابگردان و هیدروژنه را نیز تولید و به بازار عرضه می کند.
سیلاژ ذرت علوفهای به عنوان یک منبع انرژی ارزان، باکیفیت و خوشخوراک، جایگاه ویژهای در جیرهنویسی دامهای پرتولید و پرواری دارد و مدیریت صحیح تولید، فرآوری و نگهداری آن (مانند روشهای بستهبندی نوین) میتواند ضامن سلامت و بهرهوری اقتصادی دامداری باشد. برای استعلام قیمت و کسب اطلاعات بیشتر با مشاورین ما در لادرفت تماس بگیرید.
