روغن هیدروژنه، محصولی از فرآیند هیدروژناسیون روغن‌های گیاهی مایع است. این فرآیند با هدف افزایش نقطه ذوب روغن و تبدیل آن به حالت جامد یا نیمه‌جامد انجام می‌شود و در نتیجه این فرآیند، روغن پایدارتر شده و عمر مفید آن افزایش می‌یابد. امروزه این روغن بیشترین کاربرد را در صنایع دامی، آرایشی بهداشتي، سم سازی و مواد شیمیایی پلیمری داراست. در ادامه با ما همراه باشید تا بیشتر با روغن هیدروژنه آشنا شویم.
روغن هیدروژنه چیست؟
روغن هیدروژنه نوعی روغن است که طی فرآیندی شیمیایی به نام هیدروژناسیون، حالت مایع خود را از دست داده و جامد می‌شود. در این فرآیند، هیدروژن به روغن اضافه می‌شود تا پیوندهای دوگانه اسیدهای چرب غیر اشباع شکسته شده و به پیوندهای اشباع تبدیل شوند. این تغییر در ساختار، نقطه ذوب روغن را افزایش داده و آن را در دمای اتاق جامد می‌کند.
کاربردهای گسترده روغن هیدروژنه
این روغن به دلیل خواص فیزیکی و شیمیایی خاص خود، کاربردهای گسترده‌ای در صنایع مختلف پیدا کرده است که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
صنایع غذایی
- تولید مارگارین، کره‌های گیاهی و شورتنینگ
- استفاده در محصولات پخته شده مانند کیک، بیسکویت و کراکر
- استفاده در سرخ کردن و فرآوری مواد غذایی
صنایع آرایشی و بهداشتی
- نرم‌کننده‌ها و مرطوب‌کننده‌ها: روغن هیدروژنه به دلیل بافت جامد و خاصیت نرم‌کنندگی، در تولید لوسیون‌ها، کرم‌ها و بالم‌های لب استفاده می‌شود. این روغن به پوست نرمی و لطافت بخشیده و از خشکی آن جلوگیری می‌کند.
- صابون‌ها: به عنوان یک ماده اولیه در تولید صابون‌های جامد و مایع به کار می‌رود و به صابون‌ها قوام و کف‌کنندگی بیشتری می‌دهد.
- آرایش چشم: در تولید سایه چشم، ریمل و مداد چشم به دلیل خاصیت چسبندگی و ماندگاری بالا کاربرد دارد.
- محصولات مو: در تولید نرم‌کننده‌ها و ماسک‌های مو برای تغذیه و ترمیم مو استفاده می‌شود.
دارویی
- استفاده به عنوان حلال در تولید برخی داروها
- استفاده در پوشش قرص‌ها و کپسول‌ها
صنایع شیمیایی و پلیمری
- پلاستیک‌سازی: به عنوان یک پلاستیک‌ساز در تولید برخی پلیمرها مانند PVC استفاده می‌شود و به پلاستیک‌ها انعطاف‌پذیری و نرمی بیشتری می‌دهد.
- روکش‌ها و پوشش‌ها: در تولید پوشش‌های محافظتی برای فلزات و سایر سطوح استفاده می‌شود و به این سطوح مقاومت در برابر خوردگی و سایش می‌دهد.
دام و طیور
- استفاده در جیره غذایی دام و طیور به عنوان منبع انرژی
صنعت سم‌سازی
- حامل حشره‌کش‌ها: روغن هیدروژنه به عنوان حامل برای برخی حشره‌کش‌ها استفاده می‌شود و به پخش بهتر سم کمک می‌کند.
- نرم‌کننده سموم: در برخی فرمولاسیون‌های سموم، برای افزایش نفوذپذیری سم به بدن آفت به کار می‌رود.
مزایای استفاده از روغن هیدروژنه در صنایع مختلف
- ماندگاری بالا: محصولات حاوی روغن هیدروژنه نسبت به روغن‌های طبیعی ماندگاری بیشتری دارند.
- بافت مناسب: به محصولات بافت دلپذیر و یکنواختی می‌بخشد.
- قوام مناسب: به محصولات قوام مناسب و پایداری می‌دهد.
- هزینه مناسب: نسبت به برخی مواد اولیه دیگر، هزینه کمتری دارد.
مواد اولیه اصلی در تولید روغن هیدروژنه برای دام
- روغن‌های نباتی مایع: روغن‌های گیاهی مختلفی مانند سویا، آفتابگردان، ذرت و پنبه‌دانه به عنوان مواد اولیه اصلی در تولید روغن هیدروژنه برای دام استفاده می‌شوند. انتخاب نوع روغن بر اساس فاکتورهایی مانند قیمت، در دسترس بودن و مشخصات تغذیه‌ای مورد نظر انجام می‌شود.
- هیدروژن: هیدروژن گازی است که در فرآیند هیدروژناسیون به پیوندهای دوگانه اسیدهای چرب غیر اشباع روغن اضافه می‌شود و باعث اشباع شدن آن‌ها و تبدیل روغن به حالت جامد می‌شود.
- کاتالیزور: کاتالیزورها موادی هستند که سرعت واکنش هیدروژناسیون را افزایش می‌دهند. معمولاً از فلزات گران‌بهایی مانند نیکل یا پالادیوم به عنوان کاتالیزور استفاده می‌شود.
فرآیند تولید روغن هیدروژنه برای دام
- انتخاب روغن: ابتدا روغن گیاهی مایع مناسب انتخاب می‌شود.
- آماده‌سازی روغن: روغن تصفیه و آماده‌سازی می‌شود تا ناخالصی‌ها از آن جدا شود.
- هیدروژناسیون: روغن در یک راکتور تحت فشار و دمای بالا با هیدروژن و در حضور کاتالیزور مخلوط می‌شود. در این مرحله، پیوندهای دوگانه اسیدهای چرب غیر اشباع شکسته شده و هیدروژن به آن‌ها اضافه می‌شود.
- جداسازی کاتالیزور: پس از پایان واکنش، کاتالیزور از روغن جدا می‌شود.
- تصفیه نهایی: روغن هیدروژنه شده تصفیه می‌شود تا رنگ، بو و طعم ناخواسته آن از بین برود.
- بسته‌بندی: در نهایت در بسته‌بندی‌های مناسب برای استفاده در خوراک دام بسته‌بندی می‌شود.
چرا از روغن هیدروژنه در تغذیه دام استفاده می‌شود؟
افزایش انرژی جیره: این روغن به دلیل داشتن انرژی بالا، منبع خوبی برای تامین انرژی در جیره غذایی دام هستند.
بهبود کیفیت گوشت: استفاده از این روغن‌ها می‌تواند به بهبود بافت و رنگ گوشت کمک کند.
افزایش تولید شیر: در برخی موارد، استفاده از روغن هیدروژنه در جیره دام‌های شیری با افزایش تولید شیر همراه بوده است.
پایداری بیشتر: روغن‌های هیدروژنه نسبت به روغن‌های مایع، پایداری بیشتری در برابر اکسیداسیون دارند و بنابراین مدت زمان نگهداری طولانی‌تری دارند.
انواع روغن‌های هیدروژنه مورد استفاده در تغذیه دام
روغن های هیدروژنه مختص دام خرا می توان به موارد زیر تقسیم کرد:
روغن‌های گیاهی هیدروژنه
مانند روغن سویا، روغن آفتابگردان و روغن پالم. این روغن‌ها به طور گسترده در تغذیه دام استفاده می‌شوند.
چربی‌های حیوانی هیدروژنه
مانند چربی گاو و چربی خوک.
مزایای استفاده از روغن هیدروژنه برای دام
- روغن هیدروژنه در دمای محیط جامد است و در دمای بدن دام ذوب می‌شود.
- این روغن در برابر اکسیداسیون و فساد مقاوم‌تر از روغن‌های مایع است.
- چربی‌های موجود در روغن هیدروژنه به راحتی توسط دام هضم می‌شوند.
- منبع غنی از انرژی برای دام است.
- روغن هیدروژنه به عنوان یک منبع انرژی متراکم به جیره دام اضافه می‌شود.
- استفاده از روغن هیدروژنه در جیره گاو‌های شیری باعث افزایش درصد چربی شیر و بهبود کیفیت آن می‌شود.
- به افزایش وزن دام‌های گوشتی کمک می‌کند.
- در برخی موارد، استفاده از این روغن‌ها با بهبود عملکرد تولیدمثلی دام‌ها همراه بوده است.
نکات مهم در استفاده از روغن هیدروژنه در تغذیه دام
مقدار مصرف: مقدار مصرف روغن هیدروژنه در جیره غذایی دام باید با توجه به نوع دام، سن، نژاد و شرایط فیزیولوژیکی آن تعیین شود.
نوع روغن: انتخاب این نوع روغن باید با توجه به ترکیبات اسیدهای چرب آن انجام شود.
کیفیت روغن: باید از روغن‌های هیدروژنه با کیفیت بالا و تازه استفاده شود. فرآیند هیدروژناسیون می‌تواند برخی از ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در روغن را از بین ببرد.
کلام آخر
روغن‌های هیدروژنه می‌توانند در تغذیه دام و صنایع مختلف کاربردهای بی شماری داشته باشند. کارخانه اعلا روغن سپاهان با سال ها تجربه و تجهیزات پیشرفته و با کمک متخصصین با سابقه، اقدام به تولید انواع روغن های دامی و صنعتی نموده که این روغن نمونه ای از تولیدات آن می باشد. برای استعلام قیمت و اطلاعات بیشتر با کارشناسان لادرفت تماس بگیرید.
